Zgodnie z art. 19 Kodeksu postępowania administracyjnego, organy administracji publicznej przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej. 

1.      Art. 20 Kpa stanowi, że właściwość rzeczową organu administracji publicznej ustala się według przepisów o zakresie jego działania. W przypadku organów nadzoru budowlanego są to przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994r. – Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz.U. z 2013 r. poz. 1409, z późniejszymi zmianami).

2.      Art. 80 ust. 2 pkt 1 ustawy – Prawo budowlane stanowi, że Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego wykonuje zadania nadzoru budowlanego. Stosowanie do treści art. 83 ust. 1 ustawy – Prawo budowlane, do właściwości powiatowego inspektora nadzoru budowlanego jako organu nadzoru budowlanego pierwszej instancji należą zadania i kompetencje, o których mowa w art. 40 ust. 2, art. 41 ust. 4, art. 44 ust. 1, art. 48-51, art. 54, art. 55, art.57 ust.4, 7 i 8, art.59, art.59a, art. 59c ust. 1, art.59d ust.1, art. 59g ust. 1, art.62 ust.1 pkt 3 i ust. 3, art.65, art.66, art.67 ust. 1 i 3, art.68, art.69, art.70 ust.2, art. 71a, art.74, art.75 ust.1 pkt 3 lit. a, art.76, art.78 oraz art.97 ust. 1:

·      Przeniesienie decyzji o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych (art. 40 ust. 2);

·      Przyjmowanie zawiadomień o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych, na które jest wymagane pozwolenie na budowę ( art. 41 ust 4);

·      Przyjmowanie zawiadomień inwestora o zmianie: kierownika budowy lub robót, inspektora nadzoru inwestorskiego, projektanta stanowiącego nadzór autorski (art. 44 ust. 1);

·      Wydawanie postanowień i decyzji w sprawach dotyczących  obiektów budowlanych lub ich części będących w budowie albo wybudowanych bez wymaganego pozwolenia na budowę, zgłoszenia bądź pomimo wniesienia sprzeciwu, a także w sprawach dotyczących robót budowlanych realizowanych w innych przypadkach niż w/w wykonanych: bez wymaganego pozwolenia na budowę albo zgłoszenia, lub w sposób mogący spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia bądź zagrożenie środowiska, lub na podstawie zgłoszenia z naruszeniem art. 30 ust. 1, lub w sposób istotnie odbiegający od ustaleń i warunków określonych w pozwoleniu na budowę bądź w przepisach (art. 48-51);

·      Sprawy dotyczące przyjmowania obiektów budowlanych do użytkowania (art. 54, art.55, art. 57 ust. 4, 7 i 8, art.59, art. 59a, art.59c ust. 1, art.59 d ust.1, art.59g ust. 1);

·      Przyjmowanie pisemnych zawiadomień o przeprowadzonych kontrolach budynków o powierzchni zabudowy przekraczającej 2000 m2 oraz innych obiektów budowlanych o powierzchni dachu przekraczającej 1000 m2 (art. 62 ust.1 pkt 3);

·      Nakazanie przeprowadzenia kontroli stanu technicznego, a także przedstawienia ekspertyzy stanu technicznego obiektu budowlanego lub jego części w razie stwierdzenia nieodpowiedniego stanu technicznego obiektu budowlanego lub jego części, mogący spowodować zagrożenie: życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia bądź środowiska (art. 62 ust.3);

·      Prawo żądania od właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego udostępnienia protokołów z kontroli obiektu budowlanego, ocen i ekspertyz dotyczących jego stanu technicznego,  dokumentacji budowy obiektu budowlanego i dokumentacji powykonawczej oraz opracowań projektowych i dokumentów technicznych robót budowlanych wykonywanych w obiekcie w toku jego użytkowania (art. 65);

·      Wydawanie decyzji nakazujących usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości stanu technicznego obiektu budowlanego (art.66); 

·      Wydanie decyzji nakazujących właścicielowi lub zarządcy, rozbiórkę obiektu budowlanego i uporządkowanie terenu w przypadku, gdy nieużytkowany lub niewykończony obiekt budowlany nie nadaje się do remontu, odbudowy lub wykończenia (art. 67 ust. 1);

·      Wydanie decyzji nakazujących właścicielowi lub zarządcy budynku przeznaczonego na pobyt ludzi opróżnienie bądź wyłączenie w określonym terminie całości lub jego części budynku z użytkowania w przypadku bezpośredniego zagrożenia zawaleniem oraz zarządzenie:  umieszczenia na budynku zawiadomienie o stanie zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia oraz zakazanie jego użytkowania, wykonania doraźnych zabezpieczeń i usunięcie zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia z określeniem terminów ich wykonania (art. 68);

·      Zapewnienie, na koszt właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego, zastosowania niezbędnych środków zabezpieczających, w razie konieczności niezwłocznego podjęcia działań mających na celu usunięcie niebezpieczeństwa dla ludzi lub mienia (art. 69);

·      Przyjmowanie kopii protokołu z kontroli obiektu budowlanego potwierdzającego obowiązek usunięcia stwierdzonych uszkodzeń oraz uzupełnienie braków, które mogłyby spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska, a w szczególności katastrofę budowlaną, pożar, wybuch, porażenie prądem elektrycznym albo zatrucie gazem; przeprowadzenie kontroli obiektu budowlanego w celu potwierdzenia usunięcia stwierdzonych uszkodzeń oraz uzupełnienie braków (art.70 ust.2);

·      Sprawy dotyczące zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganego zgłoszenia (art.71a);

·      Prowadzenie postępowań wyjaśniających w sprawie przyczyn katastrof budowlanych (art.74);

·      Przyjmowanie zawiadomień o katastrofach budowlanych (art. 75 ust. 1 pkt 3 lit. a);

·      Obowiązek niezwłocznego powołania, po otrzymaniu zawiadomienia o katastrofie budowlanej, komisji w celu ustalenia przyczyn i okoliczności katastrofy oraz zakresu czynności niezbędnych do likwidacji zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia (art.76);

·      Obowiązek niezwłocznego zawiadomienia o katastrofie budowlanej właściwego organu nadzoru budowlanego wyższego stopnia oraz Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego (art.76);

·      Możliwość nakazania właścicielowi lub zarządcy, w drodze decyzji, zabezpieczenia miejsca katastrofy oraz obiektu budowlanego, który uległ katastrofie, uporządkowania terenu lub wykonania innych niezbędnych czynności i robót budowlanych (art.76);

·      Wydanie decyzji określających zakres i termin wykonania niezbędnych robót w celu uporządkowania terenu katastrofy budowlanej i zabezpieczenia obiektu budowlanego do czasu wykonania robót doprowadzających obiekt do stanu właściwego (art. 78);

·      Zgłaszanie wniosków dotyczących wszczęcia postępowania w sprawie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie (art.97 ust.1).

Organem wyższego stopnia w stosunku do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Gryfinie jest Zachodniopomorski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego (art.83 ust. 2 ustawy – Prawo budowlane).

Zgodnie z art. 21 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, właściwość miejscową organu administracji publicznej w sprawach dotyczących nieruchomości, ustala się według miejsca jego położenia. Jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów, orzekanie należy do  organu, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości. Właściwość miejscowa Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Gryfinie obejmuje obszar 9 -ciu gmin: Banie, Cedynia, Chojna, Gryfino, Mieszkowice, Moryń, Trzcińsko-Zdrój, Stare Czarnowo, Widuchowa. Powiatu Gryfińskiego.

Ponadto, zgodnie z art. 20 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity: Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954, z późniejszymi zmianami),  Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Gryfinie jest organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym wynikających w zakresie swojej właściwości decyzji i postanowień.